ویرانی باشکوه/نوسازی کلنگی

شهر، زنده، پیچیده، متناقض و رمز آلود است؛ مکانی برای درهم تنیدگی متراکم سیاست و تاریخ و اقتصاد به منظور ایجاد پیوندی معنادار با ساکنانش. اما پیوند و پیچیدگی روابط، مناسبات و اشکال فضایی ناشی از آن که از عوامل اصلی معرف شهرها به حساب می آیند، در تضاد باعطش توسعه و گسست بنیادی از گذشته (که از قضا یکی از اسطوره های مدرنیته است) قرار می گیرد تا حافظه کوتاه مدت و فراموشکار را جایگزین تفکر بلندمدت خلاق کند؛ نتیجه شهرهایی است که محل سکونت انجماد انسانهایی است که با هم نزدیک اند اما رابطه ای با یکدیگر ندارند. کیش توسعه نیز که ریشه در مدرنیزاسیون دارد، همپای اهداف سیاسی و اقتصادی زودگذر، بیشتر ابزاری برای خودنمایی و اثبات است تا ایجاد تجربه ای جدید برای شهر و شهرنشینان؛ نمایشی که با کلیدواژه «ساختن»، پوششی برای مدرنیزاسیون حکومتی و یکسان سازی عاریتی است که حتی در ظاهر هم از مفاهیم چندبعدی معماری و طراحی تبعیت نمی کند و به ویژه سویه های تغزلی، خیالی و پنهانی آنرا نادیده می گیرد. ساختن بر بستر زمین، باغ ها یا ساختمانی دیگر که در بهترین حالت «تخریب خلاق» شهر به نفع اتحاد تازه به دوران رسیده های سنتی و بورژوازی تب آلود است، نتیجه ویرانی باشکوهی» است که با نقاب نوسازی و آماله «سنت پرستش امر نو» شهری دو بعدی و تک ساحتی مبتنی بر اقتصاد زودگذر را رقم می زند که در عین حالی که اقتدار را از نیاکانش به ارث نمی برد، اندک بدیلی را هم بر نمی تابد، چرا که نقاط رجعت آن پیش از شکل گیری دچار ویرانی شده است. به بیانی دیگر، «سرعت» (ناشی از عدم ظرافت) و «قطعيت» (ناشی از انکار پیچیدگی و تناقض های واقعی) حاکم بر فضای «ساختن»، با انکار مزورانه فاصله خود از شکل گیری تدریجی، چندآوایی و متکثر طراحی و معماری و با تکیه بر تاریخ ساختگی و سنت متزلزلی که دارد، دارای آنچنان ناپایداری است که پیش از آنکه زمان و فرسایش کالبد آنرا پذیرا کند و تخیلات و استمرار فعالیتها چیزی به آن بیفزایند، دوباره و دوباره در فراگرد چرخه تخریب و افراشتن درمانده می شود؛ تا آنجا که این «چرخه توسعه بدون تفکر» در عمل بنیان های تمایز شهر از روستا و دلایل شکل گیری شهر یعنی «مکانی که بشر دست از زمین کشید و فکر کردن را آغاز کرد» را هدف می گیرد.
گویی که شهری وجود ندارد، همان امتداد جامعه کشاورزی روستایی است، تنها به جای خربزها، ساختمان و پل و بوستان می کارند.
محمود امیدبخش



لینک : http://afsanehonline.com/files/1959f068-688c-4f8d-a1f3-09409af0d356.pdf

#اکنون #معماری #شهر #شیراز #محمودامیدبخش